تهیه اطلس جامع آویشن ایران/ تدوین استاندارد اسانس گیاه دارویی مرزه

تحقیقات دانش ­پژوهان کشور نشان می دهد که هشت هزار گونه گیاهی در کشور وجود دارد که از این تعداد، بیش از دو هزار گونه دارای خواص دارویی، عطری، ادویه ای و آرایشی بهداشتی دارد.

ایران از نظر تنوع اقلیمی، کشوری ممتاز و با رتبه بالا محسوب می شود و به لحاظ غنای گیاهی و تنوع زیستی دارای ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم شناخته شده جهانی است.

استاندارد گیاهان دارویی، عرقیات و اسانس ها از موضوعات مهمی در این حوزه است که ضوابط استاندارد برای تعدادی از آنها تدوین شده است و اقدام لازم در این زمینه باید انجام گیرد.

دکتر فاطمه سفیدکن روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: اطلس تهیه شده نشان دهنده آخرین وضعیت کشت گیاه آویشن در کشور و نیز مشخصات فیتوشیمیایی، مواد موثر و گیاه شناسی آن است. براساس این اطلس همچنین مشخص شده است که گیاه در چه نقطه ای از کشور و به چه نحو کشت شود.

وی با اشاره به این که مناطق مساعد برای کشت مرزه و آویشن در کشور شناسائی و معرفی شده است، گفت: تعیین سازگاری و عملکرد کمی و کیفی، مناطق قابل کشت و توسعه کاشت برای هفت گونه مرزه و هفت گونه آویشن انجام شده است.

معاون موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور گفت: در مرحله دوم این اقدامات با تکمیل تحقیقات، راه های افزایش کمیت و کیفیت عملکرد و ماده موثره برای هر توده یا گونه سازگار برای هر منطقه اکولوژیک مشخص خواهد شد.

وی ادامه داد: سپس اقدام به ثبت و معرفی رقم مناسب خواهد شد تا از ارقام مناسب، تولید بذر صورت بگیرد و در اختیار بهره برداران قرار گیرد.

سفیدکن، ارائه نتایج بیش از ۸۰ پروژه تحقیقاتی را از دیگر دستاوردهای این قطب اعلام کرد و گفت: در قالب این گزارش ها بهترین گونه های سازگار از هر دو جنس با قابلیت تولید عملکرد بالا از گیاه و مواد موثره برای هر منطقه اکولوژیک کشور تعیین شده است.

وی بیان کرد: چاپ ۱۴۸ مقاله علمی در مجلات معتبر داخلی و ۱۱۳ مقاله در مجلات بین المللی، تهیه ۱۱ گزارش نهایی، تعریف و هدایت پروژه تحقیقاتی ۹۳ دانشجوی کارشناسی ارشد و ۲۸ پایان نامه دکتری، تاٌلیف و چاپ ۱۱ جلد کتاب، برگزاری ۱۷ کارگاه آموزشی از دیگر دستاوردهای این قطب است.

معاون موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور اظهار کرد: نتایج حاصل از این تحقیقات به صورت سخنرانی در تعدادی از گردهمایی ها و همایش ها ارائه و همچنین به صورت مقاله در مجلات علمی پژوهشی منتشر شده است.

قطب علمی گیاهان معطر و اسانس ها در بخش تحقیقات گیاهان دارویی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور فعال است. این قطب با همکاری حدود یکصد محقق از مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان های مختلف و اعضای هیئت علمی دانشگاه ها فعالیت خود را از سال ۱۳۹۰ به صورت رسمی آغاز کرده است.

بررسی اکولوژی، کشت و اهلی کردن و ویژگی های فیتوشیمیایی آویشن‌ ها و مرزه‌ های ایران زمینه فعالیت پژوهش این قطب است. دو جنس گیاهی آویشن (Thymus) با دارا بودن ۱۴ گونه و مرزه (Satureja) با دارا بودن ۱۷ گونه گیاهی (و بیش از ۱۱ گونه انحصاری) در ایران، به عنوان دو جنس گیاهی دارای اسانس با ارزش افزوده بالا، می ‌توانند دارای جایگاه ویژه در صنایع داروسازی، آرایشی- بهداشتی و غذایی بوده و جایگزین گونه های وارداتی و غیربومی در صنایع مرتبط باشند.

ماموریت ویژه این قطب علمی انجام تحقیقات کاربردی در خصوص اهلی کردن گونه‌ های بومی معطر و دارای ارزش اقتصادی از جنس های مرزه و آویشن بوده است تا مورد کشت وسیع و استفاده اقتصادی قرار گیرند.